Apel do Minister Klimatu i Środowiska w sprawie zwolnienia aptek z obowiązków wynikających z systemu kaucyjnego

Szanowna Pani Minister,

w imieniu środowiska techników farmaceutycznych zwracamy się z apelem o wprowadzenie zmian legislacyjnych mających na celu wyłączenie aptek ogólnodostępnych z obowiązku uczestnictwa w planowanym systemie kaucyjnym, którego wdrożenie przewidziano na 1 października 2025 roku (Ustawa z dnia 21 listopada 2024 r. o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw).

Istota problemu

Zgodnie z przepisami ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz towarzyszącymi jej rozporządzeniami wykonawczymi, punkty handlowe oferujące napoje w opakowaniach kaucyjnych zostają automatycznie włączone do systemu odbioru i zwrotu tych opakowań. Regulacje te objęły również apteki, traktując je jako zwykłe punkty sprzedaży detalicznej, co wydaje się być fundamentalnie niewłaściwym założeniem.

Argumenty za wyłączeniem aptek

Apteki pełnią w systemie ochrony zdrowia rolę znacznie wykraczającą poza prostą sprzedaż produktów. Wprowadzenie obowiązku zbierania opakowań po napojach w aptekach stoi w sprzeczności z ich podstawową rolą i rodzi szereg problemów:

1. Zagrożenie bezpieczeństwa pacjentów: System kaucyjny w aptekach zagrażałby bezpieczeństwu pacjentów. Przyjmowanie i gromadzenie zużytych opakowań (często zabrudzonych i zanieczyszczonych biologicznie) w otoczeniu, gdzie przechowywane są produkty lecznicze i obsługiwani są pacjenci o różnym stanie zdrowia, stanowić może zagrożenie sanitarne, stwarzając ryzyko zanieczyszczenia powierzchni przeznaczonych do przechowywania, przygotowywania czy wydawania produktów leczniczych.
2. Kwestie wizerunkowe i zawodowe: Apteka jako placówka zaufania publicznego powinna zachować swój charakter. Łączenie działalności zdrowotnej z gospodarką odpadami może naruszać ten wizerunek i obniżać prestiż zawodu farmaceuty oraz technika farmaceutycznego.
3. Problemy organizacyjne: Apteki nie posiadają odpowiedniej infrastruktury do magazynowania i obsługi systemu kaucyjnego, co wymusiłoby kosztowne i niepraktyczne reorganizacje przestrzeni przeznaczonej na cele zdrowotne.
4. Sprzeczność z kierunkami rozwoju farmacji: Współczesna, polska farmacja rozwija się w kierunku opieki farmaceutycznej i rozszerzania kompetencji zawodowych farmaceutów i techników farmaceutycznych. Obciążanie ich obowiązkami logistycznymi związanymi z odpadami wydaje się być krokiem wstecz.
5. Chaos informacyjny i problemy identyfikacyjne: Niemożność rozróżnienia przez pacjentów, które opakowania są objęte kaucją (identyczne butelki – jedna z kaucją, druga bez), generowanie potencjalnych konfliktów z pacjentami próbującymi zwrócić opakowania nieobjęte systemem, konieczność szkolenia personelu fachowego aptek w zakresie rozpoznawania opakowań kaucyjnych zamiast skupienia na rozwoju kompetencji medycznych.
6. Aspekt prawny i regulacyjny: Objęcie aptek systemem kaucyjnym wymagałoby zmiany kilku aktów prawnych, w tym m.in. ustawy refundacyjnej oraz rozporządzenia w sprawie szczegółowych wymogów, jakim powinien odpowiadać lokal apteki.

Jednocześnie – będąc zwolennikiem działań i rozwiązań proekologicznych – zwracamy uwagę na konieczność zachowania profesjonalnego charakteru aptek jako placówek zdrowotnych, których zadaniem jest świadczenie usług farmaceutycznych, a nie gospodarowanie odpadami.

W związku z powyższym apelujemy o całkowite wyłączenie aptek ogólnodostępnych z obowiązku uczestnictwa w systemie kaucyjnym, niezależnie od ich powierzchni handlowej i oferowanego asortymentu.