Ustawa z dnia 17 sierpnia 2023 roku o niektórych zawodach medycznych wprowadziła obowiązek ustawicznego rozwoju zawodowego dla osób wykonujących zawody medyczne. W praktyce jednak konsekwencje niedopełnienia tego obowiązku pozostają w dużej mierze niejasne, co wynika z oficjalnych odpowiedzi urzędów wojewódzkich i Ministerstwa Zdrowia na zapytania w tej sprawie.
Podstawowe wymogi ustawowe
Zgodnie z art. 20 ustawy, osoby wykonujące zawody medyczne mają obowiązek ustawicznego rozwoju zawodowego przez aktualizację swojej wiedzy i umiejętności zawodowych. W 5-letnim okresie rozliczeniowym (edukacyjnym) należy uzyskać co najmniej 200 punktów edukacyjnych, w tym 120 punktów za udział w kursach doskonalących.
Okres edukacyjny rozpoczyna się z dniem 1 stycznia następującego po roku, w którym osoba uzyskała wpis do rejestru. Dokumentowanie postępów odbywa się w karcie rozwoju zawodowego.
Brak jasnych konsekwencji prawnych
W odpowiedziach pięciu różnych urzędów wojewódzkich oraz Ministerstwa Zdrowia znajdziemy zgodne stwierdzenie, że obecne przepisy nie przewidują bezpośrednich konsekwencji za niedopełnienie obowiązku ustawicznego rozwoju zawodowego.
Jak stwierdza Ministerstwo Zdrowia: „ustawa o niektórych zawodach medycznych nie zawiera szczegółowych regulacji w zakresie konsekwencji przewidzianych dla osób, które nie dopełnią obowiązku ustawicznego rozwoju zawodowego”.
Łódzki Urząd Wojewódzki jest jeszcze bardziej kategoryczny, odpowiadając na wszystkie kluczowe pytania dotyczące konsekwencji niedopełnienia obowiązku: „nie ma takich regulacji w obowiązujących przepisach prawa”.
Co jednoznacznie wykluczają urzędy?
Nie będzie automatycznego wykreślenia z Centralnego Rejestru – Podlaski Urząd Wojewódzki jasno stwierdza: „Ustawa nie przewiduje automatycznego wykreślenia osoby wykonującej zawód medyczny z Centralnego Rejestru Osób Uprawnionych do Wykonywania Zawodu Medycznego za tzw. „przewinienie zawodowe”. Podobnie Śląski Urząd Wojewódzki potwierdza, że „niedopełnienie tego obowiązku nie powoduje automatycznego wykreślenia z Centralnego Rejestru Osób Uprawnionych do Wykonywania Zawodu Medycznego”.
Nie ma możliwości przedłużenia okresu edukacyjnego – Podlaski Urząd Wojewódzki informuje: „Obecnie obowiązujące przepisy nie przewidują procedury wnioskowania do wojewody o przedłużenie okresu edukacyjnego”. Ministerstwo Zdrowia potwierdza: „przepisy ww. ustawy nie przewidują możliwości przedłużenia okresu edukacyjnego”. Wielkopolski Urząd Wojewódzki dodaje: „Nie ma też zapisu, dotyczącego wydłużenia okresu edukacyjnego”.
Brak określonych kar administracyjnych – Wielkopolski Urząd Wojewódzki stwierdza wprost: „Obecna legislacja nie wskazuje na konsekwencje braku wypełnienia powyższego obowiązku”.
Potencjalne zagrożenia
Mimo braku bezpośrednich konsekwencji, urzędy wskazują na kilka istotnych ryzyk:
Odpowiedzialność zawodowa
Zgodnie z art. 41 ustawy, osoby wykonujące zawody medyczne podlegają odpowiedzialności zawodowej za zawinione naruszenie przepisów związanych z wykonywaniem danego zawodu. Podlaski Urząd Wojewódzki wyjaśnia: „Niespełnienie obowiązku ustawicznego rozwoju zawodowego będzie stanowiło naruszenie przepisów związanych z wykonywaniem danego zawodu medycznego (art. 41 ustawy), co z kolei może spowodować wszczęcie postępowania wyjaśniającego i ewentualne pociągnięcie do odpowiedzialności zawodowej”.
Ryzyko w przypadku błędów medycznych
Śląski Urząd Wojewódzki podkreśla szczególne ryzyko: „Niedopełnienie obowiązku ustawicznego rozwoju zawodowego może więc wiązać się z odpowiedzialnością zawodową, w szczególności w przypadku popełnienia błędu medycznego”. Urząd dodaje, że niedopełnienie tego obowiązku „może np. stanowić potencjalną okoliczność obciążającą osobę wykonującą zawód medyczny, w przypadku wszczęcia wobec niej postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej za zawinione naruszenie przepisów związanych z wykonywaniem danego zawodu”.
Wykreślenie z rejestru – tylko w szczególnych przypadkach
Zgodnie z art. 10 ustawy, wykreślenie z rejestru następuje wyłącznie w przypadku:
- utraty lub ograniczenia zdolności do czynności prawnych
- pozbawienia praw publicznych
- prawomocnego skazania za umyślne przestępstwo
- pozbawienia uprawnienia do wykonywania zawodu medycznego za przewinienie zawodowe
Luka prawna?
Ministerstwo Zdrowia podkreśla znaczenie ciągłego doskonalenia: „system ochrony zdrowia charakteryzuje się dynamiką zmian związanych z postępem nauk medycznych czy też związanych z postępem technologicznym. Zmiany te wymagają od osób wykonujących zawód medyczny ciągłego doskonalenia posiadanych już kwalifikacji, jak również gotowości do zdobywania nowych umiejętności, bowiem ma to wpływ na bezpieczeństwo zdrowotne pacjenta”.
Ministerstwo wskazuje także na rolę odpowiedzialności zawodowej: „osoby objęte ustawą podlegają odpowiedzialności zawodowej, zatem każda osoba wykonująca zawód medyczny objęty ustawą powinna mieć na względzie aktualizację swojej wiedzy i umiejętności zawodowych”.
Brak jasnych sankcji może wynikać z założenia, że obowiązek ten powinien być realizowany z wewnętrznej motywacji zawodowej, a nie pod groźbą kar. Jednocześnie jednak taki stan prawny budzi wątpliwości co do skuteczności egzekwowania przepisów.
Możliwe zmiany w przyszłości
Łódzki Urząd Wojewódzki sygnalizuje przyszłe możliwości zmian legislacyjnych: „nie jest wykluczone, że w okresie 5 lat trwania pierwszego okresu edukacyjnego, nie będą prowadzone prace legislacyjne, mające na celu wprowadzenie zmian w ustawie i w rozporządzeniu w tym zakresie”.
Stanowisko urzędów – pełna zgodność
Warto podkreślić, że wszystkie pięć urzędów wojewódzkich oraz Ministerstwo Zdrowia prezentują identyczne stanowisko w kwestii braku jasnych konsekwencji. Wielkopolski Urząd Wojewódzki podsumowuje: „Obecna legislacja nie wskazuje na konsekwencje braku wypełnienia powyższego obowiązku. Nie ma też zapisu, dotyczącego wydłużenia okresu edukacyjnego”.
Śląski Urząd Wojewódzki potwierdza: „Ustawa z dnia 17 sierpnia 2023 r. o niektórych zawodach medycznych (…) nie określa bezpośrednio konsekwencji niedopełnienia obowiązku ustawicznego rozwoju zawodowego”.
Rekomendacje dla techników farmaceutycznych
Pomimo braku jasnych sankcji, osoby wykonujące zawody medyczne powinny:
- Regularnie zbierać punkty edukacyjne – zgodnie z wymogami ustawy i rozporządzenia.
- Prowadzić dokładną dokumentację w karcie rozwoju zawodowego i wymagać od Organizatorów właściwego wydawania zaświadczeń.
- Traktować obowiązek poważnie – ze względu na potencjalne konsekwencje w postępowaniach o odpowiedzialność zawodową.
- Śledzić zmiany legislacyjne – które mogą wprowadzić konsekwencje w przyszłości.
Podsumowanie
Obecny stan prawny w zakresie konsekwencji niedopełnienia obowiązku ustawicznego rozwoju zawodowego charakteryzuje się znaczną niepewnością. Brak bezpośrednich sankcji nie oznacza jednak braku jakichkolwiek konsekwencji – szczególnie w kontekście odpowiedzialności zawodowej i potencjalnych postępowań dyscyplinarnych.
Technicy farmaceutyczni i inne osoby wykonujące zawody medyczne powinni traktować obowiązek doskonalenia zawodowego nie jako wymóg formalny, ale jako niezbędny element zapewnienia wysokiej jakości świadczonych usług medycznych. W obliczu dynamicznego rozwoju medycyny i farmacji, ciągła aktualizacja wiedzy pozostaje kluczowa dla bezpieczeństwa pacjentów – niezależnie od formalnych konsekwencji prawnych.
Autor: Michał Gondek
